Beograd
Beograd je glavni i najveći grad Srbije. Leži na ušću Save u Dunav, gde se Panonska nizija spaja sa Balkanskim poluostrvom. Beograd je upravno središte grada Beograda, posebne teritorijalne jedinice sa svojom mesnom samoupravom. Prema popisu iz 2022. bilo je 1.197.714 stanovnika, dok je u široj okolini živelo 1.681.405 stanovnika. Jedan je od najvećih gradova jugoistočne Evrope i treći grad po broju stanovnika na Dunavu.
Jedan je od starijih gradova u Evropi. Prva naselja na teritoriji Beograda datiraju iz praistorijske Vinče, 4.800. godina p. n. e. Sam grad su osnovali Kelti u 3. veku p. n. e, pre nego što je postao rimsko naselje Singidunum. Beograd je glavni grad Srbije od 1405. godine i bio je prestonica južnoslovenskih država od 1918. pa do 2003, kao i Srbije i Crne Gore od 2003. do 2006.
Uži deo grada zauzima površinu od 389,12 km2 i gustina naseljenosti je oko 3.078 stanovnika po km2. Grad Beograd ima status posebne teritorijalne jedinice u Srbiji sa svojom lokalnom samoupravom, a njegova površina iznosi 3.234,96 km2. Njegova teritorija je podeljena na 17 gradskih opština, od kojih svaka ima svoje lokalne organe vlasti.
Beograd je bio domaćin velikih međunarodnih događaja kao što su Dunavska konferencija (1948), Prva konferencija Pokreta nesvrstanih (1961), prvi veliki skup OEBS-a (1977—1978), Pesma Evrovizije (2008), kao i sportskih događaja kao što su prvo FINA Svetsko prvenstvo u vodenim sportovima (1973), Evropsko prvenstvo u fudbalu (1976), Letnja univerzijada (2009) i Evropsko prvenstvo u košarci (1961, 1975, 2005). Beograd je 21. juna 2023. potvrđen kao domaćin svetske izložbe Expo 2027.
Naziv
Slovensko ime Beligrad (od staroslovenskog Бѣлградъ i kao Бѣлиградъ) prvi put je zabeleženo 878. godine.
Ime | Objašnjenje |
---|---|
Singidūn(on) | keltsko ime grada |
Singidūnum | romanizovano keltsko ime |
Београд, Beograd | slovensko ime; prvi put se javlja 878. u pismu pape Jovana VIII caru Borisu bugarskom |
Bijograd | Po Vukovu rečniku (1818) |
Биоград на Дунаву, Biograd na Dunavu | naziv u Crnoj Gori i Dalmaciji |
Alba Graeca | latinizovano ime grada |
Fehérvár | mađarsko ime |
Weißenburg | nemačko ime |
Castelbianco | italijansko ime |
Nandoralba | u srednjovekovnoj Mađarskoj do 14. veka |
Nándorfehérvár | u srednjovekovnoj Mađarskoj |
Landorfehérvár | u srednjovekovnoj Mađarskoj |
Veligradon | vizantijsko ime |
Veligradi, Βελιγράδι | grčko ime |
Dar Ul Jihad | osmansko ime, znači „Kuća rata” |
Belgrat | tursko ime |
Prinz-Eugen-Stadt | nacističko ime |
Белград | ruski, ukrajinski bugarski i makedonski naziv |